Porozumiewanie się owadów
Motyle
Kolory
Najciekawszym zagadnieniem jest to skąd motyle biorą tak bajeczne ubarwienie. Odpowiedzi szukano długo i stosunkowo niedawno udało się wykryć, co ma wpływ na ubarwienie motyla. Okazało się, że zależą one od rodzaju pokarmu roślinnego, spożywanego przez owada w stanie larwalnym. Dla przykładu można podać, że kolor żółty lub pomarańczowy na skrzydłach bierze się z karotenu ? tego samego związku, który odpowiada za kolor np. marchewki. Metaliczna barwa to skutek pokrycia całego ciała mikroskopijnymi łuskami, odbijającymi światło jak małe lusterka. Kolor metaliczny jest jednak widoczny dopiero, gdy patrzy się pod odpowiednim kątem. Zdarzają się motyle, których skrzydła mienią się kilkoma barwami, znajdującymi się blisko siebie w obrębie widma światła białego. To również ma związek z tymi łuskami, które są poukładane pod różnym kątem, a zatem odbijają światło pod różnym kątem. Obecnie stosuje się farbę do tworzenia połyskujących wzorów na banknotach według tej samej zasady (np. na banknocie 200 zł).
Pewne gatunki motyli wytworzyły charakterystyczne barwy ostrzegawcze, które uprzedzają potencjalnego napastnika o istniejącym zagrożeniu. Takie ubarwienie posiada na przykład kaśnik sześcioplamek, którego przedtułowie zawiera małe ilości niezwykle toksycznego cyjanowodoru. Pozwala to czuć się temu owadowi dosyć pewnie i pozwala się podejść bardzo blisko, przez co np. sfotografowanie go nie jest zbyt trudne.
Spora
część gatunków motyli jest ubarwiona bardzo ubogo - np. ćmy. Sprawia to, że
one mało widoczne na tle zieleni lub kory drzew dla potencjalnych drapieżników.
Jest to doskonały kamuflaż.
Barwy ochronne
Co może zrobić ktoś, kto jest smaczny, słaby i łatwy do złapania? Wielu chętnie sprubuje smaku gąsienicy lub motyla. Jednym ze sposobów uniknięcia tego losu jest udawanie czegoś, czym się nie jest lub czegoś niesmacznego. Ćma Scotopreryx chenopodiata imituje złuszczony kawałek sosnowej kory, a gąsienica Malanhara persicariae udaje usychający, zwinięty liść pokrzywy.
Barwy odstraszajace
Innym sposobem, aby nie stać się przekąską jest być niejadalnym. Gąsienica zmrocznika wilczomleczka żerująca na różnych gatunkach wilczomlecza jest trująca, o czym ostrzega jaskrawymi, czerwonobiałoczarnymi barwami. Podobnie kraśniki nie tylko potrafią opryskać napastnika cuchnącą cieczą, ale również ich ciało zawiera kwas cyjanowodorowy. Ptak, który przeżyje taki obiad zapamięta do końca życia, by zostawić motyle w spokoju. Groźne oczy na skrzydłach rusałki pawika maja zasugerować napastnikowi, że motyl jest normalnym, dużym zwierzęciem.
Wabienie
partnera spolaryzowanym sygnałem
Opalizujące skrzydła motyli tropikalnych z rodzaju Heliconia od dawna fascynują
ludzi. Mieniące się barwy wabią jednak nie tylko kolekcjonerów motyli.
Pomagają one również motylom z poszczególnych gatunków rozpoznać właściwego
partnera.
Nasza wiedza o zwyczajach godowych motyli poszerzyła się, gdy badacze z
amerykańskiego Duke University wykryli, że co najmniej jeden z gatunków -
Heliconius cydno - posługuje się też sygnałem spolaryzowanym.
Zaloty motyli
Najważniejszym procesem w życiu motyli jest kopulacja, a po niej złożenie jaj. Imponujące barwy i kształty wielu gatunków mają za zadanie przywabienie płci odmiennej. Należy dodać, że większość motyli ma skomplikowany sposób zalotów. Tak samo jak wyszukane tańce i loty godowe, często są spotykane u motyli substancje chemiczne, feromony, przyciągające drugą płeć. Wśród motyli najczęściej samce produkują związki zapachowe (u ciem zaś często samice). Kiedy samiec znajdzie samicę, która mu się podoba, oboje przerywają lot. Samica składa skrzydła w częściowo otwartej pozycji, tak więc samiec może łatwo wylądować obok niej i kontynuować rozsiewanie zapachu. Kopulująca para często będzie się dotykać wzajemnie czułkami i wykrywać inne zapachy stymulujące aktywność. Kopulacja może trwać około 20 minut lub tez kilka godzin, podczas których oba owady pozostają nieruchome.
