Porozumiewanie się owadów
Pszczoły
Taniec pszczół
Pszczoły wykształciły fascynujący sposób porozumiewania się. Gdy zwiadowczynie znajdą miejsce z dużą ilością pyłkodajnych i nektarodajnych kwiatów przylatują do ula i wykonują specjalny taniec. Układ, forma, zwrot, szybkość, tego tańca mówi pszczołom lotnym o odległości i położeniu pożytku względem słońca. Za odkrycie tego zjawiska Karl von Frisch został uhonorowany w 1973 roku nagrodą Nobla.Naukowcy, analizując informacje o odległości, doszli do wniosku, iż powracające pszczoły sygnalizowały, że pożytek jest oddalony o około 72 metry. Wylatujące z ula zbieraczki zatrzymywały się właśnie w odległości około 70 metrów od ula.
Na podstawie tych obserwacji naukowcy twierdzą, iż "taniec pszczół" nie zawiera informacji o odległości do pożytku wyrażonej w bezpośredni sposób, a raczej opis zmian obrazów obserwowanych podczas lotu na pożytek.
Wcześniej niektórzy naukowcy sugerowali, że pszczoły trafiają na pożytki, podążając bezpośrednio za zwiadowczyniami lub śledząc ich zapach. Doświadczenie z rurą całkowicie przeczy tym domysłom, ponieważ pszczoły z ula podążały do miejsc, w których pszczoły zwiadowczynie nigdy nie były.
Wielu badaczy "tańców pszczół", , tłumaczyło istnienie odmian i różnych typów tańców specyfiką właściwą każdej rasie pszczół. Teraz dr Harald Esch podejrzewa, że opisują one po prostu różne typy otoczenia i ukształtowania terenu.
Przykrym
zjawiskiem kojarzonym z pszczołami, są użądlenia. Owady te czując zagrożenie
wydzielają feromony alarmowe, które pobudzają inne pszczoły do atakowania
wroga. W wyniku ataku często pojawiają się użądlenia. Jad pszczeli
przypomina składem chemicznym i działaniem jad żmii. Jest to wydzielina
gruczołów jadowych robotnic i matki pszczelej. Samce – trutnie nie są
przystosowane do żądlenia.
Genowy porządek
w ulu
To, czy w danym momencie pszczoła jest zatrudniona jako niańka do dzieci, czy jako specjalista od zaopatrzenia jest zależne od ekspresji genów w jej mózgu - twierdzą naukowcy z University of Illinois w Urbana-Champaign.
U pszczół podział ról jakie pełnią w roju jest związany z wiekiem. Przez pierwsze trzy tygodnie życia owady zachowują się jak pielęgniarki np. opiekują się czerwiem. Potem nagle tracą zainteresowanie dotychczasową pracą i wylatują z gniazda w poszukiwaniu nektaru i pyłku. Naukowcy odkryli, że gdy w pszczołach zachodzi zmiana osobowości ich mózgi także ulegają przebudowie. Zmieniają się ich struktury, skład substancji chemicznych i co ciekawe ekspresja niektórych genów.
O tym, czy dany gen jest aktywny świadczy tworzona na jego podstawie informacja. Jest nią tzw. mRNA - przepis na stworzenie odpowiednich białek. Za pomocą DNA chipów naukowcy przeanalizowali aktywność prawie 7 tys. pszczelich genów. Różnice w ich ekspresji nie były wielkie, ale dotyczyły aż 40% badanych genów. Wiedząc jakie wzorce ekspresji są charakterystyczne dla pszczół pielęgniarek, a jakie dla zbieraczek badacze przeprowadzili eksperyment: wprowadzili do komputera dane 60 wybranych pszczół. Wśród nich były owady obu profesji. I kazali komputerowi zgadywać, jedynie na podstawie aktywności genów, do której grupy należą owady. Maszyna pomyliła się tylko w trzech przypadkach. Prowadzący badania Gene E. Robinson powiedział: „Związek pomiędzy genami a zachowaniem jest u pszczół tak silny, że znając wzorzec aktywności genów w mózgu owada możemy przewidzieć jaką pełni rolę w społeczności”.
